Wśród grobów Ateńczyków – zwiedzanie Kerameikos
Do najznamienitszych części świata antycznego bez wątpienia można zaliczyć Rzym, deltę Nilu, północne i południowe wybrzeże Morza Śródziemnego, jak także Ateny. Odwieczna stolica Grecji kojarzy nam się z całym kompleksem Akropolu, wspaniałym jedzeniem, winem, gwarnymi ulicami wokół placu Monastyraki i ponadczasowymi zabytkami.
Oprócz najbogatszych dzielnic warte uwagi są też te biedniejsze części miasta. Krocząc wymalowanymi sprayem uliczkami zapewne zastanawialiście się, w jaki sposób wyglądały one kiedyś. Jednym z ciekawszych i z pewnością godnych uwagi jest antyczna część zwana po dziś dzień Kerameikos.
Z dość dużej dzielnicy pozostały jedynie ruiny, które zostały zachowane w formie parku archeologicznego znajdującego się przy współczesnych ulicach Ermou i Peiraios, niedaleko Akropolu. Nazwa tej części miasta wskazuje m.in. na to, kto ją zamieszkiwał w przeszłości. Obszar ten wziął swoją nazwę od placu miejskiego Kerameis, która z kolei pochodzi od keramos, co można tłumaczyć jako ceramika lub glina. Dzięki temu wiemy, że była to część antycznych Aten zamieszkiwana przez rzemieślników. Badania archeologiczne dowiodły, że grzebano tu zmarłych już od 3 tysiąclecia p.n.e. Duża liczba odkrytych pochówków i cist jest datowana na ok. 1200 r. p.n.e., co wskazuje na to, że w tym okresie Kerameikos było ważną nekropolą dla antycznych Aten. Wtedy też domy mieszkalne były budowane na wyżej położonym i suchym gruncie, na południu dzielnicy. Na początku wczesnej epoki żelaza, w okresie archaicznym, duże i złożone kompleksy grobowe były zakładane wzdłuż południowego brzegu Eridanos, w skład których wchodziła m.in. Święta Droga.
Czynnikiem, który w znaczący sposób wpłynął na wygląd Kerameikos, była budowa nowego muru miejskiego w latach 478-480 p.n.e. Dzięki idei Temistoklesa większość rzeźb nagrobnych została wmurowana w mury obronne i w dwie bramy. Wówczas Święta Droga biegła przez Świętą Bramę od południa do północy przez Dypiliońską Bramę, aż do oddalonej o kilka mil Akademii Platońskiej. Pod koniec V w. p.n.e. groby państwowe wspólnie z pochówkami wybitnych osobistości, wojowników i zasłużonych mężów stanu, w tym Peryklesa i Klejstenes, znajdowały się po obu stronach Dypiliońskiej Bramy.
Pod koniec IV w. p.n.e., po wybudowaniu murów miejskich, Święta Droga wraz powstałym później jej rozwidleniem, ulicą Grobowców, odzyskała dawny blask. Wówczas bogaci Ateńczycy zaczęli stawiać tam dekorowane pomniki nagrobne. Przepych ten został jednak szybko zakazany, ponieważ już w 317 r. p.n.e. zabroniono wystawiania zdobionych grobów na korzyść nagrobków w formie małych kolumn i kwadratowych, marmurowych boków. Po romanizacji Grecji powrócono do stawiania bogatych monumentów grobowych, choć większość z nich nie przetrwała do dnia dzisiejszego.
Bardzo ważnym budynkiem był Pompejon. Budynek ten pełnił kluczową rolę w kulcie Ateny podczas Panatenajów, czyli święta wspominającego urodziny patronki miasta. Składał się z dużego dziedzińca otoczonego kolumnami i salami bankietowymi, w których szlachta ateńska spożywała ofiarne mięso z festiwalu. Pompejon wraz z innymi budynkami znajdującymi się koło Świętej Bramy, został zniszczony przez wojska rzymskiego cesarza Sulli w I w. p.n.e. Później w II w. n.e. miejsce Pompejonu zostało przebudowane na magazyn, a ten przetrwał jedynie do III wieku. Następnie na przełomie V i VI wieku było to miejsce gdzie znajdowały się warsztaty rzemieślnicze, głównie garncarskie.
Obok ocalałych pozostałości antycznych budowli, znajduje się tam muzeum, w którym podziwiać można zabytki ruchome i rzeźby odkryte podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych na terenie zarówno nekropolii jak i świątyń antycznego centrum rzemieślniczego. Do najważniejszych zabytków znajdujących się w muzeum należą m.in. rzeźba byka która niegdyś wieńczyła pomnik Dionizosa z Kollitos, czy grobowy relief Dexileosa. Wokół muzeum umieszczone zostały duże rzeźby lwów, psów i grobowych lekytów. Tu należy wspomnieć, że przechadzając się pośród ruin natrafimy na wapienne przedstawienia wyżej wspomnianych lwów lub psów – miały one specjalne znaczenie dla ludzi w przeszłości. Zapewniały ochronę zarówno dla grobów, jak i skarbów złożonych koło ciała zmarłego. Nie wiem czy wiecie, ale południe Europy w pierwszych wiekach naszej ery zamieszkiwały lwy i to właśnie ich podobizn, miał się wystraszyć złodziej podchodzący do grobu.
Muzeum znajduje się na niewysokim wzniesieniu, pod którym przy tzw. ulicy Grobowców, ustawione są nagrobki w kształcie kolumn. Na niektórych z nich widnieją jeszcze imiona zmarłych. Po przeciwnej stronie ulicy, bliżej Świętej Drogi, odkryto część nekropolii, w której chowano osoby będące wyżej w hierarchii społecznej. Bogato dekorowane groby znajdowały się najczęściej przy dobrze zachowanej i jednej z najważniejszych ulicy w Kerameiskos, Świętej Drogi. Wzdłuż niej płynęła rzeka Eridanus. Po zachodniej stronie ulicy zachowane są dwa sanktuaria. Jednym z nich był tzw. tritopaterion, a drugim obiekt poświęcony nieznanemu bóstwu. Od wschodniej strony ulicy zachowany jest okrągły monument grobowy. Na południe od niego znajdują się mury miejskie, przed którymi zaobserwować można tylko częściowo widoczne fosy. Następnie Święta Droga prowadzi do Świętej Bramy, która kończy zachowaną część ww. ulicy. Podziwiać tam można ocalałe wejście oraz basztę wraz z łukiem. Po wschodniej stronie Świętej Bramy znajduje się Pompejon, czyli prostokątny dziedziniec wraz z kolumnadą. Po wschodniej stronie Pompejonu jest Dipylon z ocalałą basztą. Przed Dypiliońskią Bramą są pozostałości Domu Fontann oraz ołtarz poświęcony Zeusowi. Z tej części stanowiska biegnie Droga Akademii, która jest równoległa do Świętej Drogi. Wzdłuż szerokiej Drogi Akademii, zarówno od strony zachodniej jak i wschodniej, znajdują się liczne groby publiczne.
Kerameikos to nie tylko miejsce ważne archeologicznie, ale także kulturowo. Pochowani tu zostali m.in. Perykles i Solon. Niesamowitym jest przejść się częścią jednej z najważniejszych stolic starożytnego świata, niemalże dotykając historii, która stanowi podwaliny całej kultury europejskiej.
Nissiros – 3 miejsca, które musisz odwiedzić
Zaledwie 50 km od Kos, znajduje się wyspa zwana „egejskim Santorinii” – mowa o Nissriros. Niecała godzina rejsu wystarczy, aby przenieść się do zupełnie innego krajobrazu i zobaczyć jeden z najciekawszych wulkanów na świecie – Stefanos.
Grobowce Licyjskie – cmentarze wykute w skale
Zwiedzając Licję, nie da się pominąć wyjątkowych grobowców. Największe wrażenie robią te kute wysoko w skale, sprawiając wrażenie nie do zdobycia. Gdzie można się na nie natknąć i dlaczego zmarłych chowana tak wysoko? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w poniższym artykule.
Edradour – zwiedzanie najmniejszej destylarni w Szkocji
Będąc w Szkocji, nie można pominąć wizyty w jednej z destylarni whisky. Najmniejsza z nich znajduje się w Edradour. Jeśli wybieracie się w to miejsce, koniecznie przeczytaj ten artykuł. Znajdziesz w nim historię destylarni oraz informacje na temat zwiedzania.