Armenia – pierwszy chrześcijański kraj
Jesteśmy zakochani w Kaukazie. Zaczęło się w Gruzji, a po kilku latach zapragnęliśmy więcej, także ruszyliśmy na południe. W Armenii spędziliśmy sporo czasu. Nasze częste wizyty pozwoliły poznać ten kraj bardzo dobrze, także z jego ciekawostkami, a jest ich bez liku. Zapraszamy więc do Armenii.
Chrześcijaństwo to dominująca religia na świecie, obecnie (luty 2021) aż 31,7% całej populacji wyznaje tę wiarę. Podobnie jak w sporcie mamy podium, tak w historii chrześcijaństwa wyróżniamy Wielką Chrześcijańską Trójcę. Są to kraje, które jako pierwsze przyjęły chrześcijaństwo, należą do niej: Armenia, Gruzja i Etiopia. W poście będą wymienione miejsca, które prawie zawsze pojawiają się na trasach wycieczek objazdowych po Armenii. Dlatego wybierając się do tego pięknego kraju, absolutną podstawą jest znajomość historii kilku sztandarowych miejsc Hayastanu (Armenia w języku ormiańskim) i legend, które dodają im kolorytu.
Anak był Ormianinem pochodzenia partyjskiego. Poślubił partyjską szlachciankę o imieniu Okohe. Dała ona mu synów, w tym jednego, który otrzymał imię Grzegorz. W 252 r. Anak za namową Ardaszira I i jego syna Shapura I zamordował króla Chorsowa II w stolicy kraju – Wagharszapat (wtedy ta miejscowość nosiła nazwę Kainepolis). Wściekłe wojsko ormiańskie goniło Anaka, a ten próbując zbiec utonął w rzece Araks. Wydarzenie to rozpoczęło czas niewoli Armenii przez Persów. W tym czasie Grzegorz uciekł do Cezarei Kapadockiej, gdzie po raz pierwszy usłyszał o chrześcijańskim Bogu. Po oswobodzeniu Armenii, Grzegorz wrócił do kraju i zaczął głosić chrześcijaństwo. Wówczas krajem nad Araksem rządził Tiridates III (syn Chorsowa II), który zwalczał chrześcijan. Nauki Grzegorza szybko się rozprzestrzeniły, a król za ich wygłaszanie wtrącił go do lochu na 15 lat. Więzienie Grzegorza mieściło się w starej (pierwszej) stolicy Armenii – Artaksacie (obecnie w tym miejscu stoi kościół Chor Wirap).
Pod koniec III w. do Armenii z Aleksandrii przybywa 35 chrześcijańskich dziewic (źródła podają różną liczbę dziewcząt) pod przewodnictwem Rypsymy oraz ksieni Gajane. Zwiadowcy poinformowali Tiridatesa o przybyciu kobiet, jak również wspomnieli o wyjątkowej urodzie ich przewodniczek. Chrześcijanki przybyły na dwór króla, a ten zaoferował ślub Rypsymie i Gajane, propozycja została odrzucona informując, że należą tylko do Chrystusa. Tiridates wpadł w wściekłość i rozkazał je ukamienować. Z egzekucji uratowała się Nino, która uciekła do Gruzji. Po wykonaniu śmiertelnego wyroku kobiety pochowano, a króla i katów dopadła szaleńcza choroba. Podobno oszalały król miał poruszać się jak zwierzę, zrywać z siebie ubrania, a niektóre źródła podają, że odgryzał kawałki swojego ciała (choć do tego jesteśmy nastawieni sceptycznie).
Siostra Tiridatesa III – Chosrowidukht otrzymała wizję, że prześladowania chrześcijan muszą się skończyć oraz, że króla od szaleństwa uzdrowi przebywający w lochu Grzegorz. Po 14 latach Grzegorza wypuszczono z więzienia i ponownie stanął przed władcą Armenii. Mocą wiary chrześcijańskiej uzdrowił go. W 301 r. Grzegorz wyruszył do Cezarei Kapadockiej, gdzie otrzymał sakrę biskupią z rąk Leoncjusza, wtedy też mianowano go katoliksem – patriarchą kościoła w Armenii. Przyszły święty wrócił do Armenii i tam ochrzcił Tiridatesa III.
Przekaz ten pochodzi z Historii Armenii, autorstwa Mojżesza z Chorenu – mnicha ormiańskiego, który opisał dzieje Armenii od powstania narodu aż do V wieku n.e. Właśnie w ten sposób Armenia stała się pierwszym chrześcijańskim krajem świata. Grzegorz otrzymał przydomek Oświeciciel, a jego życiowym celem stała się chrystianizacja Armenii. Przy współpracy z wojskiem i dworem królewskim niszczył wszystko co pogańskie, a miejsca kultu dawnych bogów zamieniał w kościoły. Jednym z pierwszych tak przebudowanych przez niego obiektów sakralnych jest Geghard, które wcześniej było pogańskim miejscem kultu, wiecznie bijącego źródła w jaskini. Co ciekawe, w jednej z wykutych w skale kaplic wciąż wycieka woda o magicznych właściwościach – jeśli się ją wypije, ta zapewnia wieczną młodość. Możecie nam wierzyć na słowo, działa!
Święty Grzegorz Oświeciciel jest traktowany przez Ormian z wyjątkową czcią. Wspomina się go 30 kwietnia w kościele katolickim, a w prawosławnym 30 września lub 13 października. Zmarł około 328 roku i pochowany został w Tortan (około 25 km na zachód od Erzincan, Turcja).
Jak się nietrudno domyśleć, kult pogański stawiał opór nowej religii. Przez dziesiątki lat po przyjęciu chrztu, w Armenii przelewano krew misjonarzy i biskupów. Przykładami mogą być: św. Arystakes zamordowany przez satrapę Copku (Sofery); św. Wyrtanes szczęśliwie uciekł przed mieszkańcami górskiego Sasunu; św. Husika ubiczowano na śmierć na rozkaz Tigrana V i podobny los spotkał patriarchę Daniela z Asztiszatu.
Tak prezentuje się początek chrześcijaństwa ormiańskiego. Mam nadzieje, że historia przybliżyła wam Armenię, a być może nakłoni do wycieczki. Pamiętajcie, że będąc w Armenii proście swoich przewodników i pilotów o trasę ścieżkami św. Grzegorza. Na pewno zabytki z nim związane są w programach waszych objazdów.
Saklikent – jak przygotować się na spacer dnem kanionu?
Saklikent to jeden z najgłębszych wąwozów w Turcji. Jego wąskie koryto ograniczają po bokach wysokie na prawie 300 m skały, które skutecznie zmniejszają dostęp do słońca. Warto się tu wybrać w upalne popołudnie, bo temperatura jest rześko przyjemna. Jak przygotować się do marszu i na co zwrócić uwagę?
Pieniny zimą: Jaworki, Grywałd, Frydman
Nadprzyrodzona moc, która przenosi materiały budowlane do budowy nowego kościoła, w dawne miejsce sprawowania pogańskich kultów, 100 metrowe korytarze z początku XIX w., pełniące funkcje piwnic winnych i kościół, będący domem dla najmniejszych nietoperzy w Polsce – takich atrakcji dostarczą Wam Pieniny.
Wyspy Zielonego Przylądka – informacje praktyczne
Długie i piaszczyste plaże, ciepły ocean, to kawałek raju, który staje się mekką niejednego turysty. Takie właśnie jest Sal. O czym należy pamiętać wybierając się na Cabo Verde? Na co zwrócić szczególną uwagę? Odpowiedź na te i inne pytania znajdziecie w poniższym wpisie.