Wielka Chrześcijańska Trójca – Etiopia
Etiopia to duży kraj, pełen magicznych miejsc, życzliwych ludzi, milionów uśmiechów oraz wspaniałych zabytków (zwracanie uwagi na historię i archeologię to chyba już nasza choroba zawodowa). O cudach kraju Rogu Afryki będziemy pisać w wielu postach. Osobiście uważamy, że odkrywanie Afryki należałoby zacząć właśnie od Etiopii. Powodem takiego myślenia jest to, że śmiało można stwierdzić, że Habesza (dawna nazwa Etiopii) jest kolebką ludzkości i dominujących religii w Afryce i na świecie. Dzisiaj, odbiegając od Kaukazu, trafiamy do Aksum w Etiopii, gdzie w 340 roku król Ezana zostaje ochrzczony przez Frumencjusza, plasując go na trzeciej pozycji na podium Wielkiej Chrześcijańskiej Trójcy.
Podobnie jak w poprzednich przypadkach, nawiążę do historii. Aby stworzyć stosowne wprowadzenie do tematu, należy zwrócić się do Nowego Testamentu, gdzie w Dziejach Apostolskich (8:26-39) Filip Ewangelista (jeden z dwunastu Apostołów) chrzci Etiopczyka – urzędnika, który zarządzał skarbcem królewskim królowej Kandaki. Należy tu nadmienić, że Kandaki to tytuł, a nie imię, jak wywnioskować można z tekstu, porównać go można do np. faraona. Jest to pierwsza wzmianka o wpływie chrześcijaństwa na Etiopię. Kolejną znajdujemy u Rufina z Akwilei, tego samego od którego dowiedzieliśmy się o grupie dziewic prowadzonych przez Rypsymy oraz ksieni (ponownie tytuł) Gajane, wiąże się z postacią Frumencjusza z Tyru.
Frumencjusz urodził się i wychował wspólnie z bratem Edezjuszem w Tyrze. Jedną z osób, które dbały o ich wykształcenie i bezpieczeństwo, był ich krewny filozof Meropiusz. Pewnego dnia Meropiusz zabrał podopiecznych na wyprawę morską, która miała skończyć się u brzegów Etiopii. Po przybyciu do portu na Morzu Czarnym, miejscowi nie pozostawili żywych Meropiusza i załogi, a z masakry uratowali się jednie dwaj młodzi bracia. Schwytani, zostali wysłani do Aksum jako dar dla władcy Ylle Alada. Wyuczone umiejętności przydały się i Frumencjusz z Edezjuszem zaszokowali władcę zdolnościami lingwistycznymi, czytania, pisania, liczenia oraz znajomością historii. Ylle Alada wydał werdykt – bracia pozostali na dworze królewskim, gdzie z biegiem czasu zaczęli zajmować znaczące pozycje. Frumencjusz został sekretarzem królewskim, a Edezjusz strzegł skarbu królewskiego.
Dzięki wypracowanym pozycjom na dworze w Aksum, mieli oni kontakt z kupcami chrześcijańskimi (głównie z Egiptu), od których usłyszeli o Chrystusie. Bracia oprócz swoich codziennych obowiązków, opiekowali się dziećmi pary królewskiej. Ylle Alada umarł, osieracając syna i matkę. Wkrótce potem tron przejął Ylle Azguagua, szerzej znany jako Ezana. Po zmianie władcy, Frumencjusz i Edezjusz pozostali przy swoich poprzednich obowiązkach. Znając nauki chrześcijańskie, zaczęli opowiadać o Jezusie, najpierw najmłodszym, a z biegiem czasu nauczając dorosłych. W celu szerzenia wiary wykorzystywali pełnione funkcje w państwie.
Gdy Ezana dorósł, jego wychowawcy i wierni słudzy poprosili o czasowe zwolnienie ze służby w celu podróży do rodziny. Król wyraził zgodę, także Edezjusz wyruszył do Tyru, a Frumencjusz do Aleksandrii. Nad Morzem Śródziemnym opowiadał o Etiopii i o tym, że tamtejsze społeczności wierzą w Chrystusa. Otrzymał sakrę biskupią z rąk świeżo mianowanego biskupa – Atanazego (wydarzenia te miały miejsce po 328 r.). Po powrocie do Aksum, Frumencjusz w 340 r. chrzci króla Ezana, a ten ogłasza chrześcijaństwo religią państwową.
Dzięki badaniom numizmatycznym dowiedzieliśmy się, że monety bite w Aksum w 340 roku zmieniają awers – z wcześniejszego symbolu księżyca i słońca, na krzyż. Wskazuje to na zmianę religii w Królestwie Aksumskim.
Frumencjusz za swojego życia stworzył podwaliny struktur kościelnych Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego Tewahedo, dokonał pierwszego przekładu Nowego Testamentu na język ge’ez (czyt. gyz) oraz przed śmiercią w 380 roku schrystianizował niemalże całą Etiopię. Etiopczycy nazywają go Abuna co tłumaczyć można jako “Nasz Ojciec” lub Aba Salama (tłum. “Ojciec Pokoju”).
Św. Frumencjusz z Aksum dzięki swoim działaniom stał się jedną z najważniejszych postaci chrześcijańskich w Afryce. W ikonografii przedstawiany jest jako ciemnowłosy mężczyzna z brodą, ubrany w szaty biskupie i trzymający o obu rękach ewangelię. Wspomina się go w Etiopii 3 sierpnia (wg kalendarza gregoriańskiego), w kościele katolickim 27 października, w kościele koptyjskim 18 grudnia, a w prawosławiu i kościołach wschodnich 13 grudnia.
Aksum jest jednym z najważniejszych miejsc w Etiopii. Mimo, że teraz znajduje się na północy kraju, w regionie Tigraj, w IV wieku było w centrum Królestwa Aksumskiego. Pełniło funkcję stolicy, także najstarsze pozostałości królewskie znajdują się właśnie tam. Aksum, oprócz kolebki chrześcijaństwa, jest także miejscem przetrzymywania najważniejszego skarbu chrześcijańskiego świata – Arki Przymierza.
Temat Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego Tewahedo jest niesamowicie ciekawy i mocno różniący się od tego, który znamy z innych miejsc, nawet biorąc pod uwagę grupę kościołów wschodnich, do których należy ortodoksyjny kościół etiopski. Dlatego z pewnością powrócimy do tego tematu w przyszłych postach.
Będąc w Etiopii pamiętajcie o Aksum i św. Frumencjuszu.
Pomysły na prezenty dla podróżnika
Kto w tym roku był grzeczny i zasługuje na prezent? Ale w sumie prezentów nie daje się tylko na święta, są jeszcze urodziny, imieniny, rocznice, sukcesy i… tak naprawdę wiele innych okazji, żeby sprawić komuś radość. 🙂 To co w takim razie sprezentować osobie, która kocha podróże? Stworzyliśmy dla Was listę 70 prezentów, która pomoże w wyborze podarunku.
Malta – 10 porad, które ułatwią zwiedzanie
Jeśli wybierasz się na Maltę, koniecznie przeczytaj. Ten praktyczny wpis z pewnością ułatwi Ci zwiedzanie wysp.
Jak czytać antyczne świątynie?
Podczas podróży niejednokrotnie spotykasz się z ruinami świątyń, ale ze sterty kamieni nie wiele rozumiesz. Tekst ten pomoże ci patrzeć na przeszłość w świadomy sposób i zrozumiesz jak to kiedyś wyglądało.