Tlos – antyczne miasto w cieniu gór - Seeusoon

Tlos - antyczne miasto w cieniu gór

Tlos było jednym z sześciu najważniejszych miast starożytnej licyjskich. Do dziś przetrwały imponujące ruiny, które świadczą o ważności tego miejsca. Aby się tu dostać, trzeba pokonać nieco krętą drogę pod górę. Gdy dotrzemy do celu, widok zapiera dech w piersiach! Wysoka góra Uyluk i dolina rzeki Ksantos pięknie komponują się z surowością archeologicznego krajobrazu!

Tlos zostało odkryte w 1838 r. przez Sir Charles’a Fellows’a – brytyjskiego archeologa i odkrywcę, który wielokrotnie odwiedzał Turcję. Prace wykopaliskowe na tym stanowisku były prowadzone w latach 2005 – 2008. Podczas naszej wizyty na stanowisku (wrzesień 2022) badania prowadzono w okolicach teatru.

Jak dojechać na stanowisko?

Najprościej samochodem. Tlos znajduje się ok. 42 km na wschód od Fethiye, droga jest bardzo dobra. Ostatnią część trasy (ok. 2 km) pokonuje się pod górę z kilkoma zakrętami, ale droga jest asfaltowa i w miarę szeroka. Na miejscu jest bezpłatny parking i bez problemu można zaparkować w cieniu drzew. Ok. 12 km dalej znajduje się Wąwóz Saklikent, więc jeżeli się do niego wybieracie, to warto połączyć wyjazd ze zwiedzaniem starożytnego miasta.

Krótka historia miasta

Tlos jest wspomniane w najstarszym hetyckim źródle pisanym pochodzącym z XV w. p.n.e. Zostało wymienione pod nazwą “Dalawa” i określone jako ziemie należące do “Lukki” (Licji). W inskrypcjach licyjskich było wymieniane pod nazwą “Tlawa”.

Odkryte zabytki ruchome pozwalają datować początek osadnictwa na tym terenie od później epoki brązu przez epokę żelaza. Późniejsze znaleziska pochodzą dopiero z okresu inwazji perskiej (od ok. 540 r. p.n.e.), w której Licja straciła niezależność. Na przełomie 334/333 r. p.n.e. teren Licji został podbity przez Aleksandra Wielkiego, a po jego śmierci panowanie objęli Ptolemeusze – jest to okres największego wpływu kultury greckiej i powolne wymieranie kultury licyjskiej. Te zjawisko jest dobrze widoczne w sztuce sepulkralnej, czyli nagrobnej – typowe dla tego regionu grobowce licyjskie kute w skale zastępowane są grobowcami – sarkofagami. Więcej o grobowcach licyjskich przeczytacie w naszym artykule “Grobowce licyjskie – cmentarze wykute w skale”.

W 43 r. rzymski cesarz Klaudiusz przyłączył Licję do Cesarstwa Rzymskiego, rozpoczynając tzw. okres rzymski.

W 141 r. Licję nawiedziło trzęsienie ziemi, które spustoszyło miasto. Na szczęście podjęto się jego odbudowy, dlatego forma większości widocznych zabytków pochodzi właśnie z II w. n.e. Kolejne silne trzęsienie ziemi miało miejsce w 240 r.

Znaczenie Tlos

Tlos obok Myry, Pinary, Patary, Ksantos i Olympos, było jednym z sześciu najważniejszych miast Licji. Od 168 r. p.n.e. funkcjonowała tzw. liga licyjska – federacja miast-państw. Każdy większy ośrodek miał kilka głosów (1, 2 lub 3; liczba głosów zależała od wielkości i ważkości miasta), które pomagały w podejmowaniu decyzji. Tlos miało prawo aż trzech głosów. W okolicy odkryto wiele dróg, które łączyły miasto z sąsiednimi ośrodkami, co świadczy o metropolitarnym znaczeniu Tlos. Dodatkowo usytuowanie na wysokiej górze podkreśla prestiż miasta.

Co można zobaczyć na miejscu?

Akropol – centrum miasta znajdujące się na wysokim wzgórzu. Do dziś widoczne są pozostałości architektoniczne od okresu hellenistycznego, aż po Ottomański, jak ruiny fortu z XIX w. Poniżej akropolu znajdują sie wschodnie mury miasta, poniżej nich kolejne z okresu rzymskiego.

Grobowce kute w skale i grobowce sarkofagi – znajdują się we wschodniej i w północnej części stanowiska. Grobowce kute w skale są w typie grobowców – domów, naśladujących drewnianą architekturę mieszkalną. Do dziś uwagę zwracają ich pięknie wyrzeźbione fasady. Wykopaliska dowiodły, że niektóre grobowce były wykorzystywane przez ponad 500 lat.

Grobowiec Bellerofonta – znajduje się na północy stanowiska. Według greckiej mitologii Bellerofont był herosem, synem Posejdona, który ujarzmił Pegaza i z jego pomocą pokonał Chimerę. Grobowiec ten nie został ukończony, widoczne są dwie prostokątne w przekroju kolumny podtrzymujące architraw. na przedniej ścianie wyrzeźbiono parę zamkniętych drzwi. Grobowiec – świątynia stoi na ok, 1 m schodkowej bazie, która dekorowana jest przedstawieniem koni. Po lewej stronie przy wejściu na ścianie widoczne jest przedstawianie lwa oraz Bellerofona jadącego na Pegazie patrzącego się w prawo i mającego uniesioną prawą rękę – to właśnie od tego reliefu pochodzi nazwa grobowca. Wewnątrz są dwa pomieszczenia.

Stadion – ma 137 m długości. Po jego wschodniej stronie znajdował się jeden rząd trybun, po zachodniej 9 – zostały one wykute w skale macierzystej. Mógł pomieść 2500 widzów. Po środku stadionu biegnie basen o wymiarach 72 x 8,3 m i głębokości 1 m, przed nim znajduje się fontanna. Basen ten otaczał wykuty w kamieniu na szerokość 1 m system drenażowy. Świadczy to o tym, że stadion nie był wykorzystywany tylko do celów sportowych, ale również do aktywności społecznych i rytualnych. Od północy, południa i wschodu teren stadionu był otoczony portykiem. Stadion powstał w okresie hellenistycznym, ale widoczne są zmiany z okresu rzymskiego.

Buleuterion – znajduje się na zachód od stadionu, kształtem przypomina mały teatr. Było to miejsce, gdzie spotykała się rada i debatowała nad sprawami miasta i Licji.

Wielkie Termy – zostały zbudowane na północny wschód od stadionu. Składają się z 3 pomieszczeń, do których można przechodzić przez podwójne drzwi. Pomieszczenie na południu ma plan absydy i 7 łukowatych okien, dzięki czemu roztaczał się stąd widok na dolinę rzeki Ksantos. Część łaźni została w XII w. przebudowana na kościół.

Małe Łaźnie i Palestra – zostały zbudowane we wczesnym okresie rzymskim na północ od Wielkich Łaźni. Palestra, czyli szkoła zapasów i boksu, ma wymiary 63 x 45 m i jest otoczona portykiem. Odkryto tu również przebieralnie i fontannę.

Świątynia – znajduje się na północ od agory. Na podstawie odkrytych inskrypcji przypuszcza się, że została ona poświęcona Kronosowi. Prawdopodobnie powstała w II w. p.n.e. w stylu korynckim.

Teatr – znajduje się na północ od agory i na wschód od Akropolu. Na podstawie inskrypcji dowiadujemy się, że teatr był budowany przez 150 lat. Jego fundatorami byli bogaci Licyjczycy, Został wzniesiony w czasach hellenistycznych. Cavea, czyli widownia, składa się z 38 rzędów siedzeń i mogła pomieść 5600 ludzi.

6 lutego 2009 r. Tlos zostało wpisane na “Tymczasową Listę Światowego Dziedzictwa”. Zabytki odkryte na tym stanowisku można oglądać w Muzeum Archeologicznym w Fethiye.

Dobrze wiedzieć

Wstęp jest płatny 20 LT.

Przy stanowisku znajdują się 2 sklepy, w których można kupić sobie jakąś przekąskę lub napić się świeżo wyciskanego soku z pomarańczy i granatów (15 LT za kubeczek).

Od Tlos jest bardzo blisko (kilka kilometrów) do wąwozu Saklikent, w którym można przespacerować się dnem kanionu.

Relacja: 4 dni na Podkarpaciu

Wykorzystaliśmy długi weekend i ruszyliśmy na czterodniowy wyjazd w Bieszczady. To były dni zwiedzania, spełniania marzeń, obcowania z kulturą i przeszłością – czyli to co lubimy najbardziej. Towarzyszyła nam Luna – nasz pies podróżnik. Wspólnie – w trójkę wycisnęliśmy z Podkarpacia to co najlepsze!

Czytaj więcej »

Recenzja: Hotel Riu Funana – Sal

Wybierasz się na all inclusive na Wyspy Zielonego Przylądka i zastanawiasz się nad hotelem? Położony przy pięknej plaży, słynący z rewelacyjnej kuchni, gdzie skosztujesz nawet ślimaków, to hotel…

Czytaj więcej »